In dit tweede deel van “RWANDESE MUZIEK en DANS” vindt u de gedetailleerde beschrijving met links naar de video bestanden van groepen 11 tot 20.
Aan het eind van deze pagina vindt u een link om naar het derde deel te gaan, met groepen 21 tot 32. Tevens vindt u daar ook een link om terug naar het eerste deel te gaan.
11. Urukundo-groep, Ruyumba – provincie Gitarama (nu: Zuidprovincie)
Deze groep gevormd door Twa’s presenteert drie liederen uit het traditionele muzikale erfgoed van deze bevolkingsgroep.
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a, b en c gepresenteerde opnames:
a. Nimuririmbe amagaju : Bezing zij die een lichte tint hebben(opkomstlied)
b. Iwacu ni i Kanyinya: Bij ons thuis in Kanyinya
c. Inyange z’i Ruyumba: De heel witten van Ruyumba (zoals de ossenpikkers)
12. Op weg naar Nyanza (nu Huye) en toevallige ontmoeting met de Abadahigwa Groepgroep, Ruyumba – provincie Gitarama (nu: Zuidprovincie)
Op weg naar Nyanza ontmoetten Tony en zijn metgezellen per toeval de Abadahigwa-groep die ze die ochtend hadden opgenomen. Ze stopten om hen te begroeten.
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a gepresenteerde opnames
a. Abadahigwa Groep
Tijdens de bijeenkomst uitten de leden van de groep hun vreugde door daar onderweg drie dansnummers uit te voeren die mooier waren dan de nummers die ze tijdens de opnamesessie presenteerden, alle drie behorend tot het traditionele Twa-repertoire, met name:
– Mpundu: applaus
– Imirarangoma: Waar de trommen de nacht doorbrengen
– Urwanikamiheto: De parade van de strijdbogen
13. Urugangazi-groep van het Nationaal Museum van Butare – Provincie Butare (nu: Zuidprovincie) Urugangazi betekent De verhevenen.
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a, b, c, d, e, f, g en h gepresenteerde opnames
Opgemerkt moet worden dat de liederen die hier werden uitgevoerd, werden gecomponeerd door Cyprien Rugamba voor de voormalige Amasimbi n’Amakombe-groep, terwijl hij directeur was van INRS in Butare.
De liederen van de groep geven aanleiding tot een langzame en kalme choreografie van het Imisagiriro-genre, een genre dat zich had ontwikkeld aan het voormalige koninklijke hof van Rwanda en stappen en bewegingen van grote finesse omvat. De stijl van deze nummers is meditatief en ontwikkelt één idee per nummer of een reeks ideeën die in opeenvolgende episodes worden behandeld. Rugamba had prachtige en nieuwe choreografische bewegingen gemaakt.
Eerst vier dansnummers:
a. Dushengeye turimba: We stellen ons zingend voor– processielied, de groep komt naar het podium en verlaat het weer op het ritme van dit lied.
b. Turaje Urugangazi: Hier zijn we, wij de Urugangazi groep
c. Umusore ukwiye: Een keurige jongeman wiens groep zingt over zelfverzekerd optreden, moed en goede opvoeding.
d. Tuguhaye impundu: We juichen u toe.
Daarna vier gevarieerde nummers:
e. Tuguhaye impundu: Imirishyo y’ingoma: trommelritmes (traditioneel repertoire)
f. Ihembe: kort optreden met een jacht-(of krijgs)hoorn.
De troep presenteert hier een melodie op een jacht- (of krijgs)hoorn ihembe.
Dit instrument werd ooit bespeeld om krijgers te verzamelen of hen te begeleiden en aan te sporen tijdens gevechten. Het werd ook gespeeld als onderdeel van jachtexpedities, met name de boogjacht.
Niet te verwarren met de amakondera-hoorns, waarvan de muzikale functie heel anders is. Daarnaast zijn de amakondera hoorns gemaakt van bamboe- en/of kalebasstengels, terwijl de jachthoorns voornamelijk uit antilopenhoorns waren vervaardigd.
g. Ikondera muziekstuk (aerofonen en trommels)
h. Imihamirizo y’intore: krijgsdansen van de intore. De groep komt binnen op het ritme van drie ingoma-trommels, zonder de ikondera-muziek, wat niet gebruikelijk is.
 :
14. Op weg naar Nyaruhengeri, provincie Butare (nu zuidprovincie)
Tony Vander Eecken, Vincent Kenis en Patrick Tacq zijn op weg om de ‘Huguka’-groep in Kibingo op te nemen.
Uitleg van de onder a gepresenteerde opname
a. In de auto heeft de chauffeur een cassette met Congolese muziek (Papa Wemba) opgezet en Tony praat vrolijk met hem over de verschillende soorten bieren die in Congo te vinden zijn (Scotch, Tembo, Simba, enz.).
Ze worden geschud als oude pruimenbomen.
15. Huguka groep, Nyaruhengeri (twa-groep van het Kibingo District) Provincie Butare (nu Zuidprovincie) Huguka betekent: Pas op /Wees handig !
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a, b, c, d, e, f, g en h gepresenteerde opnames
Deze groep presenteerde zeven dansnummers die allemaal deel uitmaken van het Twa-repertoire (polyfonieën en choreografie). Sommige traditionele titels zijn vervangen door titels die zijn aangepast aan de omstandigheden en de toestand van het moment, waarschijnlijk tijdens bepaalde sociale campagnes. Waaronder:
a. Twiyubakire u Rwanda, Laat ons Rwanda samen opbouwen: een van de thema’s die onder deze titel wordt gezongen is de wens dat de gerechtelijke diensten recht doen aan Rwandezen (na de genocide).
b. Tuzakomeza turwubake, We zullen het blijven bouwen: praktisch dezelfde thema’s als in het vorige nummer.
c. – Mpundu: Applaus
– Ikigote kireze: De wilde honing mag worden geoogst
d. Iyo manzi, De dappere (Hij die het gevaar niet vreest): een lied van het traditionele repertoire. Met begeleiding van een stuk ikondera-muziek.
e. Urwanikamiheto, De parade van de gevechtsbogen: een lofzang (aan de krijgers) van het traditionele Twa-repertoire.
f. Impangaza y’urwego: Ziehier de grote dappere (danslied)
g. Ikondera-muziekstuk genaamd Bamurangahe, Waar het opperhoofd (of koning) zich bevindt. Dit is traditioneel een stuk voor een wake waarmee de Bakondera hulde brachten aan hun leider terwijl ze enige beloning vroegen.
h. Tony is zo tevreden dat hij de leden van de groep bedankt door hun elk zijn hand te geven en hij betaalt daarna de verantwoordelijke van de groep.
16. Mugombwa groep, Rwamiko, Makwaza Heuvel – Provincie Butare (nu: Zuidprovincie)
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a, b, c, d gepresenteerde opnames
a. Tony en zijn team komen aan ter plaatse. Kinderen begroeten hen en Tony speelt ’telefoon’ met hen. Dan gaat hij naar de dichtstbijzijnde bar om iets te eten en te drinken te bestellen voor zijn metgezellen en begeleiders (bereiding van gekookte bananen en geitenbrochetten). Zodra de bestelling van de maaltijd verzekerd is, keert hij terug naar de plaats van de opname om de opstelling van de groep te regelen.
b. De groep presenteerde een lied met een niet-dansbaar ritme als inleiding en vervolgens drie liederen die een verheerlijking zijn van de Rwandese cultuur waarvan de groep de grootheid prijst terwijl hij zijn wens bevestigt om bij te dragen tot de versterking ervan. Ze worden begeleid door de lamellofoon ikembe (of likembe), twee trommels en het klappen van de handen.
Een solomuzikant presenteert dan een melodie op de ikembe, een melodie die normaal in de inanga-muziek voorkomt en is getiteld Abandi Imana zirabaha.
De stijl van de zang en die van het tokkelen van de lamellen van het instrument doen sterk denken aan het spel van de grote citerspeler Joseph Sebatunzi dat deze jonge bespeler van de ikembe lijkt te hebben willen imiteren.
c. Abandi imana zirabaha: voortzetting van het vorige nummer.
d. Voor zijn vertrek presenteert de groep een laatste lied op de ikembe met begeleiding van het klappen van de handen en de twee trommels. De door de muzikant gezongen woorden zijn niet te horen. Het dansritme is niet van het traditionele Rwandese genre maar geïmporteerd, van het Congolese guceza-genre waaruit het ikembe-instrument is ontstaan.
17. Inganzo-groep van Nyamasheke – Provincie Cyangugu (nu Westprovincie). Inganzo betekent De bezielden
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a, b, c, d en e gepresenteerde opnames
De groep presenteerde een voordracht van een fragment uit (fictieve) krijgsdaden, als inleiding tot de voorstellling die hij gaf, zoals vaak in Rwanda, in de traditionele setting. Daarna voerde hij verschillende dansliederen uit, begeleid door een trommel en handgeklap.
In de choreografie die hand in hand gaat met deze liedjes, worden stappen en bewegingen geïmporteerd, want ze zijn niet eigen aan deze regio van Kinyaga (rond het Kivumeer). Deze bewegingen zijn zeer gevarieerd en vluchtig en doen zich voor als een soort farandole.
Anderzijds zijn er ook stappen en bewegingen die worden gedomineerd door het slingeren en het uitvoeren van afgemeten sprongen die specifiek zijn voor de genoemde regio en voor alle zuidelijke oeverbewoners van het Kivumeer.
a. Inganzo izira kuganzwa, Inspiratiebron die niet verzwakt: lofzang van de groep waarin hij zijn artistieke voornemens bevestigt.
b. Twambariye urugamba, We zijn klaar voor de strijd: strijd voor de verdediging van de Rwandese cultuur, voor eenheid en verzoening.
c. Nasanze kubana ari byiza, Ik heb vastgesteld dat de verstandhouding tussen de mensen het beste is: het lied drukt de wens uit voor de Rwandezen om in harmonie te leven.
d. Umuntu ni kimwe n’undi, De ene man is de andere waard: gelijke kansen en gelijke rechten voor alle bevolkingsgroepen in Rwanda.
e. Igihe kirageze, turangwe n’ubutabera, De tijd komt voor gerechtigheid voor allen op een billijke wijze.
18. Abasamyi-groep van Nkombo Island, Impala – Provincie Cyangugu (Nu Westprovincie) Abasamyi betekent De landbouwers
Het eiland Nkombo ligt in het Kivumeer op de grens tussen Rwanda en Congo.
De choreografieën van de bewoners van dit eiland zijn atypisch in vergelijking met de Rwandese manier van dansen, in die zin dat ze het middelste deel van het lichaam bevoordelen. De meeste bewegingen van de armen reproduceren die van het zwemmen (crawl) en die van het hanteren van peddels aan beide zijden van de prauw. Je vindt er elementen in terug die behoren tot het nabijgelegen Congo.
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a, b, c, d gepresenteerde opnames
a. Tony Van der Eecken en zijn metgezellen dalen de heuvel af naar het meer (Kivu) om per prauw het eiland Nkombo te bereiken. Daar worden ze hartelijk ontvangen door de burgemeester en zijn medewerkers.
b. Een heel bijzondere ikembe (likembe). Deze lamellofoon is bevestigd aan een grote mooi gegarneerde kalebas (vrij ongebruikelijk voor dit instrument) die dient als geluidsversterker.
c. Alle liederen die in dit fragment te horen zijn, worden begeleid door de ikembe, het klappen van de handen, een kleine trommel en een fluitje van Europese oorsprong. De teksten zijn in het Gihavu dialect dat op dit eiland wordt gesproken.
d. De avond valt als Tony afscheid neemt van de eilandbewoners. De afdaling naar het meer gebeurt onder het schijnsel van het spotlicht van Patrick, de cameraman. Aan boord van de prauw zingen de peddelaars (de grootvader, de vader en zijn zoon) een soort onomatopeeën die de stuwkracht van de boot richting het vasteland accentueert.
Aan de oever staan vissers. Sommigen van hen bereiden hun avondmaaltijd op een houtvuur op de vloer. Patrick filmde een van hen.
Op de top van de heuvel wordt de kleine groep onthaald door degenen die zijn achtergebleven.
19. Inkesha-groep van Nyamagana – Gashonga – Provincie Cyangugu (Nu: Westprovincie). Inkesha betekent Tooi
Deze groep, die bestaat uit Twa’s, voerde traditionele stukken ikondera-muziek (amakondera: hoorns) uit die worden gespeeld als onderdeel van de voorstelling van de Intore-krijgsdansen (er bestaan ook andere stukken die werden gespeeld tijdens koninklijke wakes of bij sommige notabelen).
Een onverwacht kenmerk is de begeleiding van deze stukken door handgeklap in plaats van de afwezige ingaraba-trommel.
Het is interessant om te weten dat de muzikale specialiteit van amakondera vrij recent is in Rwanda. Zij werd in het land geïntroduceerd vanuit het huidige Tanzania, waarschijnlijk tijdens de late 19e, vroege 20e eeuw.
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a, b, c, d gepresenteerde opnames
a. Op weg naar de op te nemen groep ontdekte Patrick toevallig een klein groepje kinderen die aan het spelen waren. Ze simuleren een bruidsstoet die de bruid vergezelt. Hij filmt ze.
Op verzoek van een van de voorbijgangers die stopte om de opname van het tafereel te bekijken, vatten de kinderen een traditioneel lied aan dat dit soort stoet begeleidt, met name Bambaye neza baraje: Hier zijn ze die gehuld in schoonheid aankomen.
Ontmoeting met twee van de amakondera-spelers die deel uitmaken van de groep. Tony vraagt hen hoeveel muzikanten er in totaal zullen zijn.
De uitgevoerde nummers zijn:
b. Umusambi, De kraanvogel
c. Icyizire,De hoop en Abahizi, De uitdagers
d. Rwanyamiyaga, Het ritme van de winden
20. De Amasata-groep van Gasogi – stad Kigali. Amasata betekent De slanken
Uitleg van liedjes, dansen en muzikale optredens volgens de onder a, b, c, d en e gepresenteerde opnames
De leden van deze Twa-groep bezitten gedeeltelijk de erfenis van de vorige generaties van de voormalige koninklijke troepen Ishyaka (dansers) en Urwiririza (zangers) en hebben de volgende dansliederen uitgevoerd:
a. Opkomstlied waarvan we de titel niet hebben herkend
b. b. Rushitamugabo rwa Gitinywa, Hij die de speer spiest in de (vijandige) krijgers, (zoon) van de geduchte:Een van de liederen van de escorte van de koning die hem tijdens zijn reizen droeg.
Iyombe: (moeilijk te vertalen term): lied uitgevoerd aan het koninklijk hof in bepaalde rituelen. Het maakte deel uit van het repertoire van de liederen van de voorouderlijke dienaressen die aan het hof verbonden waren. Behalve andere functies, vrolijkten zij de koninklijke wakes op en namen deel aan het dagelijkse ceremonieel van het opstaan en het naar bed gaan van de koning.
c. Akazeze, De kleine hoop (benaderende vertaling): een lied dat waarschijnlijk afkomstig is uit de zuidwestelijke regio van Rwanda (Gikongoro en Cyangugu). De term verwijst naar de hoop een geschenk te ontvangen.
d. Imihamirizo, krijgsdansen van de intore
De groep voerde drie dansen uit, begeleid door een trommel
e. uBushenge, naam van een zuidwestelijke regio van Rwanda in Kinyaga (Cyangugu). Dit lied is opgenomen in het repertoire van Twa- en Hutu-dansliederen uit de bovengenoemde regio
Dit is het einde van Rwandese Dans en Muziek deel 2 waarin u de groepen 11 tot 20 kon bekijken en beluisteren.
U kunt nu, zo u dit eventueel wenst, terugkeren naar het eerste deel met deze link, waarin de groepen 1 tot 10 voorgesteld worden.
En met deze link kunt u naar deel 3 surfen met groepen 21 tot 32.
